Η Ιστορία των ΕΛΤΑ στο Ναύπλιο: Από τον Πλάτανο της Πλατείας Συντάγματος στο σημερινό γκισέ

Το Ταχυδρομείο του Ναυπλίου: απ’ τον Πλάτανο στο «παρακαλώ ο επόμενος»

Κυριακή πρωί, πλατεία Συντάγματος. Ο πλάτανος ρίχνει σκιά στα μάρμαρα και μοιάζει με παλιό αρχείο: τα φύλλα του είναι σελίδες, κάθε χρόνο έρχονται ολοένα και περισσότερες. Όποιος περνά ξέρει—εδώ η πόλη συνηθίζει να θυμάται. Το δέντρο στέκει σαν μάρτυρας δημοσίων πραγμάτων από τον 19ο αιώνα, σημείο συνάθροισης και τελετών, ένα φυσικό «πινακίδιο» πριν από τα πινακίδια.

Αν πλησιάσεις, ακούγονται «ψίθυροι» από το 1826. Τότε που η Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, τυπωμένη στο ισόγειο του ενετικού κτιρίου του Αγίου Γεωργίου, δημοσίευε μια Δηλοποίηση του Επιστάτου του Ταχυδρομείου—η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια ταχυδρομείου στον τόπο, με κεντρικό γραφείο το Ναύπλιο και σταθμούς σε Καλαμάκιον, Μέγαρα, Αθήνα. Ο ταχυδρόμος θα ’φευγε, έλεγε η ανακοίνωση, και θα ’φθανε Ναύπλιο→Αθήνα σε τριάντα ώρες. Με το που έμπαινε στην πόλη, θα καταρτιζόταν κατάλογος επιστολών και θα αναρτιόταν «στον Πλάτανον της Πλατείας». Τιμή; είκοσι παράδες η μισή κόλλα. Πρωτόγονο με τα μέτρα μας, αλλά λειτουργικό με τα μέτρα των επαναστατικών χρόνων.

Δύο χρόνια αργότερα, το πρόχειρο γίνεται θεσμός. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας υπογράφει στον Πόρο το Ψήφισμα ΙΖ’ «περί συστάσεως τακτικής ταχυδρομικής συγκοινωνίας» και ιδρύει το Γενικόν Ταχυδρομείον—τη ρίζα των σημερινών ΕΛΤΑ. Πρώτα γραφεία δικτύου: Άργος, Τρίπολη, Επίδαυρος, Σύρος. Από εκεί και μετά, δεν είναι απλώς μεταφορά χαρτιού• είναι ενοποίηση χρονοχώρου: δρόμοι, άλογα, καΐκια, άνθρωποι που συνδέουν νησί με στεριά, απόφαση με παραλήπτη και έρωτες. Πολλούς έρωτες.

Ένας αιώνας στρώνει καλντερίμι στην ιδέα της επικοινωνίας και, το 1861, έρχεται το μικρό σύμβολο που κάνει την Ελλάδα να «κολλά» σε φακέλους: η Μεγάλη Κεφαλή του Ερμή, το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο. Από κει κι έπειτα, κάθε σφραγίδα πάνω στο χαρτί είναι ένα «ελήφθη» στην Ιστορία.

Στο σήμερα, το βήμα της πόλης αλλάζει μέσο αλλά όχι συνήθεια. Το κεντρικό κατάστημα ΕΛΤΑ του Ναυπλίου—Σιδηράς Μεραρχίας 1—κρατά το σύγχρονο μέτωπο της ίδιας παλιάς δουλειάς: δεμάτων, συστημένων, ειδοποιητηρίων, μικρών αγωνιών στο γκισέ. Άλλοτε ένας υπάλληλος κοιτάζει την ουρά, άλλοτε ένας παππούς λειαίνει τον φάκελο με την παλάμη—μια κίνηση που επιμένει, παρότι τα γραμματόσημα πια σκανάρονται.

Κι αν ξαναγυρίσεις στην πλατεία, το ρεπορτάζ κλείνει τον κύκλο. Ο Πλάτανος δεν φιλοξενεί πλέον καταλόγους επιστολών—οι κατάλογοι είναι ψηφιακοί και οι ειδοποιήσεις έρχονται με SMS. Μα η εικόνα μένει: μια πόλη που έμαθε νωρίς να οργανώνει το μήνυμα, να του δίνει σταθμούς, ώρες, τιμές, και στο τέλος παραλήπτη. Από τη σημείωση του 1826 «στον Πλάτανον της Πλατείας», στο σημερινό «παρακαλώ, επόμενος» της Σιδηράς Μεραρχίας, το Ναύπλιο παραμένει ακόμα κόμβος—όχι μόνο δρόμων, μα και ανθρώπινων αποστάσεων.

Μικρό χρονολόγιο

• 1826 – Πρώιμη σύσταση ταχυδρομείου με κεντρικό γραφείο το Ναύπλιο. Κατάλογος επιστολών «στον Πλάτανον της Πλατείας». Διαδρομή Ναύπλιο–Αθήνα ≈ 30 ώρες. Τιμή: 20 παράδες η μισή κόλλα.
• 1828 – Καποδίστριας: Ίδρυση Γενικού Ταχυδρομείου (Ψήφισμα ΙΖ’, Πόρος). Πρώτα γραφεία: Άργος, Τρίπολη, Επίδαυρος, Σύρος.
• 1861 – Έκδοση «Μεγάλης Κεφαλής Ερμή», πρώτων ελληνικών γραμματοσήμων.
• Σήμερα – ΕΛΤΑ Ναυπλίου: Σιδηράς Μεραρχίας 1.

Ναύπλιο, 2 Νοεμβρίου 2025.